Ομιλία Τριαντάφυλλου Μηταφίδη στον Παλιό Σταθμό

15 Μαρτίου 1943: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΑΟΥΣΒΙΤΣ

71 χρόνια μετά η ιστορική αλήθεια ανάχωμα στους νεο-Ναζί

«Κορίτσια, Ελληνίδες, εάν βγείτε μια μέρα ζωντανές απ’ εδώ…, διηγηθείτε στον κόσμο κι εσείς με τη σειρά σας… Να, εδώ, ήταν τα αποδυτήριά τους. Να, αυτοί… είναι οι φούρνοι…», έλεγαν ψιθυριστά στις σκελετωμένες Εβραιοπούλες του Άουσβιτς-Μπιρκενάου, οι κρατούμενοι-νεκροκομιστές του Ζόντερ Κομάντο, καθώς ανατίναζαν με δυναμίτη τη βαρβαρότητα του 20^ου αιώνα. Οι δήμιοι των Ναζί πάσχιζαν να εξαφανίσουν κάθε ίχνος από τα φρικαλέα εγκλήματά τους, χρησιμοποιώντας ακόμα και τα θύματά τους, καθώς ζύγωνε απειλητικά ο Κόκκινος Στρατός που προέλαυνε στην Πολωνία το Γενάρη του 1945.

Ξαναζωντανεύουν σήμερα στο μυαλό και την καρδιά μας αυτές οι συγκλονιστικές στιγμές από τη μαρτυρία (βιβλίο) Κραυγή για το αύριο της σημαδεμένης ανεξίτηλα με το Νο 76859 Μπέρι Ναχμία –η μόνη που επέζησε από τους 50 συγγενείς της– καθώς 71 χρόνια μετά στεκόμαστε ευλαβικοί προσκυνητές της ιερής μνήμης των αδικοχαμένων συμπολιτών μας αλλά και όλων των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας. Νιώθουμε να κυκλοφορούν ανάμεσά μας οι σκιές των Ελλήνων Εβραίων που ανατίναξαν το 3^ο κρεματόριο του Άουσβιτς τον Οκτώβριο του 1944. Ανάμεσά τους τα κορίτσια που δούλευαν στο εργοστάσιο πυρομαχικών ΟΥΝΙΟΝ. Ήταν τότε που πνίγηκε στο αίμα και η εξέγερση της Βαρσοβίας, που ξέσπασε τον Αύγουστο του ’44 και άντεξε ηρωικά 63 μέρες.

Στις 15 Μαρτίου 1943, εδώ στον παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό, σφύριζε το πρώτο τρένο του θανάτου για το Άουσβιτς με 2.800 εβραϊκής καταγωγής συμπολίτες μας στοιβαγμένους σε σφραγισμένα εμπορικά βαγόνια. «Οι πύλες της κολάσεως» έχουν ανοίξει για να καταπιούν τον εβραϊκό πληθυσμό της Θεσσαλονίκης, τη μήτρα του εργατικού κινήματος στα Βαλκάνια.

Το ξεκλήρισμα του εβραϊκού πληθυσμού αλλοίωσε οριστικά το πρόσωπο της πόλης. Η μεταπολεμική Θεσσαλονίκη θα είναι μια άλλη πόλη.

Η ανάδειξη της τιμωρημένης ιστορικής αλήθειας για την πόλη μας δεν είναι μια άγονη παρελθοντολογία ούτε απλώς ζήτημα ηθικής αποκατάστασης.

Είναι ανάχωμα και πολιτικό όπλο απέναντι στη νεοναζιστική πανούκλα της «Χρυσής Αυγής» που δεν  βρωμίζει μόνο τα έδρανα της Βουλής, αλλά και νοσταλγεί τα εγκλήματα του Χίτλερ, του «οραματιστή της νέας Ευρώπης» κατά τον «φύρερ» της Μιχαλολιάκο.

Θα αποτελούσε βάναυση προσβολή της μαρτυρικής, αντιστασιακής, αντιφασιστικής ιστορίας της Θεσσαλονίκης να χαραμιστεί στις προσεχείς εκλογές έστω και μια ψήφος για τον υποψήφιο δήμαρχο της ναζιστικής συμμορίας, γι’ αυτόν που βρίζει χυδαία τα θύματα του Ολοκαυτώματος και υμνεί τα κρεματόρια του Άουσβιτς. Να θυμίσω, το δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης έχει κηρύξει ομόφωνα ανεπιθύμητη στην πόλη τη Χρυσή Αυγή. 

Η σημερινή Θεσσαλονίκη δεν έχει τίποτε να χάσει, αντίθετα έχει πολλά να κερδίσει, αναγνωρίζοντας το πραγματικό της παρελθόν, γιατί μια πόλη που δεν σέβεται το παρελθόν της δεν έχει μέλλον. Γιατί, όπως έγραψε ο επιζών του Ολοκαυτώματος Ελί Βιζέλ, «ο δήμιος σκοτώνει πάντα δύο φορές, τη δεύτερη με τη λήθη».

Η εκπλήρωση αυτού του χρέους μνήμης και απόδοσης ιστορικής δικαιοσύνης μεταξύ άλλων απαιτεί:

α) να καθιερωθεί από το δήμο Θεσσαλονίκης ως επίσημη γιορτή η 30^η Οκτωβρίου, μέρα απελευθέρωσης της πόλης από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής.

β) στο πλαίσιο της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών προς την Ελλάδα, ο δήμος Θεσσαλονίκης να υποστηρίξει την από 19/2/2014 προσφυγή κατά του γερμανικού κράτους  που κατέθεσε η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ζητώντας  την ηθική δικαίωση και την επιστροφή του 1,5 δισ. δραχμών–λύτρων. Αυτά που κατέβαλε μέχρι το 1943 στις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής, για να απελευθερώσει 3.500 άρρενα μέλη της ηλικίας 18-45 ετών, που υποχρεώθηκαν να εργαστούν σε καταναγκαστικά έργα σε όλη την Ελλάδα.

γ) απαιτεί να απαλειφθούν από τους δρόμους  της πόλης τα ονόματα γνωστών δοσιλόγων και να αποκατασταθούν τα εβραϊκά ονόματα που έσβησε από τους δρόμους στις 26/3/1943 το κατοχικό δημοτικό συμβούλιο με δήμαρχο τον Γεώργιο Σερεμέτη, μόλις έντεκα μέρες από την αναχώρηση του πρώτου τρένου της κολάσεως.

δ) απαιτεί την ανάπλαση και μετατροπή της  πλ. Ελευθερίας από πάρκινγκ σε «πάρκο μνήμης». Εκεί όπου τον Ιούλιο του 1942 ξεκίνησε με ταπεινωτικά καψόνια η «τελική λύση» των εβραϊκής καταγωγής συμπολιτών μας.

ε) την επιστροφή από τη Μόσχα των αρχείων της Ισραηλιτικής Κοινότητας

στ) την επανίδρυση στο ΑΠΘ της έδρας  Εβραϊκών Σπουδών που κατάργησε ο δικτάτορας Ι. Μεταξάς.

ζ) την αποκατάσταση της ιθαγένειας στους Έλληνες Εβραίους επιβιώσαντες του Ολοκαυτώματος και η απόδοσή της σε όσους απογόνους τους το επιθυμήσουν.

η) Την ίδρυση του μουσείου Ολοκαυτώματος που συναποφάσισαν ο Δήμος Θεσσαλονίκης και η Ισραηλιτική Κοινότητα σε διπλανό χώρο που παραχώρησε η ΓΑΙΟΣΕ.

Η Θεσσαλονίκη δεν υπήρξε μόνο «μαρτυρική πόλη», αλλά είχε και το ιστορικό προνόμιο να ιδρυθεί εδώ στις 15 Μαΐου 1941  η «Ελευθερία», η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη. Κι όμως στις τριήμερες επίσημες εκδηλώσεις της «εθνικής επετείου του ΟΧΙ», 26-28 Οκτωβρίου, ούτε που αναφέρονται οι ηγέτες και οι μαχητές του ΕΛΑΣ, παρότι απελευθέρωσαν την πόλη και έσωσαν τις υποδομές της από την καταστροφή, που σήμερα τις ξεπουλούν για να ταΐσουν τον μινώταυρο των δανειστών.

Δεν θα βρούμε ούτε ένα δρομάκι αφιερωμένο στις 30/10/1944, μέρα απελευθέρωσης  της  πόλης  από τους Ναζί. Αντίθετα θα βρούμε πολλούς με τα ονόματα εκείνων που την παρέδωσαν ή συνεργάστηκαν με τα ναζιστικά στρατεύματα Κατοχής. Εξαιρετικά αποκαλυπτική για τη μαύρη ιστορία του δοσιλογισμού σ’ αυτή την πόλη  η έκθεση ντοκουμέντων «μνήμες Κατοχής» που άνοιξε την περασμένη Πέμπτη στο Εβραϊκό Μουσείο. Είναι μια αποστομωτική απάντηση στην «υγειονομική ταφή της μνήμης», στην οποία επιδόθηκε συστηματικά η «εθνικόφρων», κατά τα άλλα, ελίτ αυτής της πόλης, για να κρύψει τον αμαρτωλό της βίο και πολιτεία την περίοδο της Κατοχής.

Στην εναγώνια «κραυγή για το αύριο» των νεκρών ή επιζώντων του Ολοκαυτώματος, των Τσιγγάνων, των αγωνιστών της αντιφασιστικής και αντιδικτατορικής αντίστασης, των διαφορετικών, των «ανεπιθύμητων στοιχείων της φυλετικής υπεροχής», η απόκρισή μας πρέπει να είναι ο πολιτικός μετασχηματισμός της ιστορικής μνήμης.

Το Ολοκαύτωμα δεν αφορά μόνον τα θύματα και το «τραύμα» τους. Αντίθετα, πρέπει να μεταμορφώσουμε τα αθώα θύματα των Ναζί σε ένα αδιαπέραστο τείχος απέναντι στην επανάληψη της ανείπωτης αυτής φρίκης. Μόνον έτσι το σύνθημα «ποτέ πια!» θα πάψει να είναι μια απλή ευχή ή μια συναισθηματική διακήρυξη. Οφείλει να αναχθεί σε συμβολική μνήμη απέναντι σε κάθε προκατάληψη, ξενοφοβία και ρατσισμό. Η μνήμη του Άουσβιτς δεν προσβάλλεται όταν γίνεται εμβληματική όλων των θυμάτων του ρατσισμού. Αντίθετα, μόνον τότε βρίσκει το πλήρες νόημά της και τιμάται πραγματικά.

Αυτό σήμερα σημαίνει: αποκατάσταση των ιστορικών αδικιών, σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, στο δικαίωμα για αυτοδιάθεση και αυτοπροσδιορισμό, κλείσιμο των σημερινών στρατοπέδων συγκέντρωσης για τα θύματα των πολεμικών συγκρούσεων και της εξαθλίωσης. Προπαντός, σημαίνει  καταπολέμηση των ανισοτήτων και των κάθε μορφής διακρίσεων που συνοδεύουν το σημερινό κανιβαλισμό του Κοινωνικού Κράτους, το οποίο υπήρξε και η μεγάλη κατάκτηση της αντιφασιστικής νίκης.

Αυτό το οικουμενικό μήνυμα στέλνει το εμβληματικό απόσπασμα από τον «Σαουλίκο», τη συγκλονιστική μαρτυρία του συμπολίτη μας Ρόμπι Βαρσάνο, που επέζησε του Ολοκαυτώματος  –αυτό το απόλυτο και χωρίς παραγραφή έγκλημα κατά της ανθρωπότητας:

«Αλήθεια είχαν πατρίδα οι κολασμένοι; Και ποια ήταν αυτή; Η Θεσσαλονίκη, τα Ιεροσόλυμα, η Πολωνία; Για τον Ρόμπι η πατρίδα του ήταν η Θεσσαλονίκη, μα για τον αδερφό του, τους γονείς του, τους θείους του, τους φίλους του  –κοντά τριάντα ψυχές–  η πατρίδα, η παντοτινή τους πατρίδα, ήταν το Άουσβιτς. Ο ουρανός του Άουσβιτς και όχι η γη του. Στον ουρανό, εκεί ήταν η πατρίδα τους. Μόνο που δεν ήξερε, όταν φυσάει ο αέρας, αέρας δυνατός και μετακινείται από χώρα σε χώρα, δεν ήξερε για πού ταξίδευε η πατρίδα των δικών του. Αέρας είναι, όπου θέλει σε πάει. Μπορεί να ανακατευόταν με τον δικό τους Βαρδάρη και να τους έφερνε ως τη Θεσσαλονίκη. Όλα γίνονται σ’ αυτή τη ζωή. Θα ήταν πολύ ωραίο, οι πατρίδες να μετακινούνται με τον αέρα και να ανακατεύονται. Να ανακατεύονται οι άνθρωποι πριν προλάβουν να ριζώσουν για να μην έρχονται οι άλλοι να τους ξεριζώνουν. Μακάρι να ήταν αέρας οι πατρίδες. Μα δεν ήταν και δεν είναι.»

Τριαντάφυλλος Μηταφίδης

Θεσσαλονίκη 15/3/2014